بررسی وضعیت و سنجش میزان رضایت کاربران کتابخانه های وابسته به حوزه علمیه شهر قم

چکیده مقدمه: حوزه علمیه نامی است که به مراکز آموزش دینی در جهان اسلام و به ویژه در میان شیعیان اطلاق می شود. مدارس علمیه را نخستین موسسه های آموزش عالی و کتابخانه های وابسته به آنها را در زمره قدیمی ترین انواع کتابخانه ها در تمدن اسلامی دانسته اند. کتابخانه های حوزوی در مدارس علمی و دیگر مراکز و موسسات پژوهشی و آموزش عالی حوزوی به وجود می آیند. بررسی های صورت گرفته در منابع چاپی و الکترونیکی حاکی از این واقعیت است که به رغم جایگاه تاریخی و ماهیت چندوجهی کتابخانه های حوزوی پژوهش های مستقل فراوانی در زمینه بررسی وضعیت این گونه کتابخانه ها در ایران صورت نگرفته است. شهر قم پس از پیروزی انقلاب اسلامی مرکز علوم اسلامی گردیده و در این شهر مدارس علمیه ، پژوهشگاه ها و موسسات پژوهشی وجود دارد که دارای کتابخانه های تخصصی در زمینه علوم اسلامی می باشند. اساسی ترین مساله ای که انجام چنین پژوهشی را ضرورت می بخشد کنکاش در این موضوع است که اصولا کتابخانه ها ی وابسته به حوزه علمیه شهر قم با توجه به پیشینه آموزشی و پژوهشی حاکم بر آنها در شرایط فعلی در چه وضعیتی قرار دارند. در پژوهش حاضر، ابتدا وضعیت کتابخانه های وابسته به حوزه علمیه شهر قم، به لحاظ نیروی انسانی، مجموعه، سازماندهی منابع، خدمات و تجهیزات بررسی شده است و سپس میزان رضایت کاربران کتابخانه های یاد شده از وضعیت موجود مورد سنجش قرار گرفته است. روش پژوهش: جامعه کتابخانه ای پژوهش حاضر، شامل 14 کتابخانه حوزوی می باشد و پژوهشگر نمونه های آماری مورد نیاز خود را از میان کاربران عضو کتابخانه های مورد مطالعه به شیوه تصادفی انتخاب نمود(280 کاربر). روش بررسی این پژوهش پیمایشی بوده و تحلیل اطلاعات با استفاده از جداول آماری، درصد گیری و آزمون دقیق مربع کا با استفاده از نرم افزار spss مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت . سیاهه وارسی و پرسشنامه رضایتمندی، دو ابزاری بودند که جهت بررسی وضعیت و سنجش میزان رضایتمندی کاربران کتابخانه های وابسته به حوزه علمیه شهر قم از سوی پژوهشگر مورد استفاده قرار گرفتند. یافته ها: نتایج حاصل نشان داد که 30 درصد نیروی انسانی این کتابخانه ها افراد متخصص در زمینه کتابداری و اطلاع رسانی هستند، منابع موجود در کتابخانه های مورد مطالعه عمدتا مواد چاپی از نوع کتاب و مجله و قالب های الکترونیکی منابع نظیر دیسک های آموزشی و دیسک های متن درسی هستند، مجموعه منابع کتابخانه ها غیر از خرید از راه وقف و اهدا تامین می شوند، در تمام کتابخانه های مورد بررسی از فهرست نویسی به وسیله رایانه و از نظام رده بندی (کنگره یا دیویی) استفاده می شود. طبق آمارهای به دست آمده میزان رضایت پاسخ گویان از مجموعه منابع کتابخانه ها درحد 85 درصد، میزان رضایت از تجهیزات و امکانات در حد 81 درصد، میزان رضایت از کارمندان درحد 58 درصد، میزان رضایت از شیوه های دسترسی به منابع در حد 71 درصد و درنهایت میزان رضایت کلی کاربران از امکانات و خدمات کتابخانه های مورد بررسی درحد 66 درصد است.